تحلیل بازنمایی فرهنگ اقتصادی در سینمای ایران؛ مورد مطالعه: پرفروش ترین فیلم های سال های 86 تا 96

سینما پدیده ای چندوجهی است و بر فرهنگ عمومی در بخش های مختلف مانند فرهنگ سیاسی، فرهنگ اجتماعی و ... تاثیر گذار است. یکی از حوزه هایی که کمتر به ارتباط سینما با آن به صورت علمی پرداخته می شود فرهنگ اقتصادی است. سینما با فرهنگ اقتصادی رابطه ای تگاتنگ دارد. همان طور که به نسبت زیادی متکی به ذائقه سرمایه گذاری اقتصادی در زمینه های تولید، عرضه و نمایش می باشد، خود نیز با بازنمایی مفاهیم مختلف، در ذائقه سازی و تغییر فرهنگ اقتصادی مردم و نخبگان نقش آفرینی می کند. موضوع این نوشتار بررسی این بازنمایی در سینمای ایران است. این پژوهـش به دنبال پاسخ به این سوال است که در یک دهه اخیر، بازنمایی مفاهیم فرهنگ اقتصادی در سینمای ایران چگونه بوده است و جهت دستیابی به پاسخ آن، 27 فیلم را در سال های 86 تا 96 با روش تحلیل مـحتوای کیفی مورد بررسی قرار می دهد. بر اساس یافته های این پژوهش، در مجموع 113 مضمون مربوط به فرهنگ اقتصادی در این 27 فیلم بازنمایی شده است. چهار مسئله «کسب و کار‌های حرام»، «اشتغال و بیکاری»، «تجمل گرایی» و «وضع اقتصادی بد طبقه متوسط» در میان مفاهیم بازنمایی شده، به میزان بیشتری توسط فیلم ها برساخت شده است. بازنمایی مقولات فرهنگ اقتصادی در فیلم ها، بیشتر در راستای ذائقه سازی منفی از راه های مختلف تحقق یافته است. برساخت ضد ارزش ها و ضدهنجارها، بازنمایی پررنگ و پرحجم از مشکلات طبقه متوسط و به رخ کشیدن فرهنگ اقتصادی طبقه مرفه از جمله این موارد است.